Biz doktorların sık sık duyduğu cümlelerden biri de  “Hocam, komşumun da aynı hastalığı var; X ilacı ona iyi gelmiş, ben de aynı ilaçtan içtim, ancak bana iyi gelmedi” şeklindeki  yaklaşımlardır. Bunu  çok kısa şekilde açıklayacak olursak; herkesin hastalığı  farklıdır,  kişilerin şikayetleri benzese de binlerce hastalık tanısı mevcuttur  ve bu şekilde rastgele ilaç içmek oldukça zararlıdır.

Çok sık ve rastgele ilaç kullanan bir toplum olduğumuz için bu yazımı  bilinçsiz ilaç kullanımı ve sonuçlarına ayırdım.  

Hangi ilaçlar en fazla yan etki yapmaktadır?

Toplumda en sık kullanılan ilaçlar olan ağrı kesici ve antibiyotikler en sık yan etki yapan ilaç grupları arasındadır.  Ancak tansiyon ilaçları, ödem atıcılar, kabızlık ilaçları,  sinir sistemi ilaçları ve cilde sürülen krem-pomadlar da   dahil olmak üzere her  ilacın yan etki yapma potansiyeli bulunmaktadır. Bu ilaçların eczanelerden reçetesiz alınabilmelerinin yanı sıra komşu/arkadaş toplantılarında çantanın gözünden çıkarılarak adeta ikram edilmeleri sonucunda gereksiz ilaç kullanımına bağlı yan etkileri bizler ne yazık ki çok sık görmekteyiz. 

Bu yan etkiler nelerdir?

Her ilacın her türlü yan etki yapabilme potansiyeli vardır.  En sık görülenler ise;  bulantı, karın ağrısı, midede yanma  gibi gastrointestinal sistem şikayetleri ve cilt döküntüleridir.  Bunun yanı sıra   ani gelişen böbrek hasarı ve karaciğer yetmezliği olabilir.  Hatta bazı olgularda ciltte döküntüler ile başlayıp çoklu organ tutulumu yapan ve ölümcül olabilen reaksiyonlar ile karşılaşıyoruz.   

İlaçların yan etkilerinin oluşmasını belirleyen faktörler var mı?

Yan etkiler bazı kişilerde görülebilirken bazı kişilerde ise hiç görülmeyebilir. Bunu belirleyen faktörler içinde kişinin yaşı, cinsiyeti, genetik faktörleri, sigara/alkol kullanımı gibi alışkanlıkları, çoklu ilaç kullanımının varlığı, vücudun ilacı metabolize etme ve vücuttan atma mekanizmaları gibi maddeler yer alır.   Örneğin; bir hastanın ilaçlar ile beraber alkol kullanımı o ilacın vücuttan atılmasını azaltarak ilacın zararlı etkisini arttırabilmektedir.

İlaçların zararlı etkileri varsa bitkisel ürünler kullanalım mı ?

Ne yazık ki bitkisel ürünler  çok yaygın olarak ve kontrolsüz kullanılıyor. Üzerinde “ bitkisel”, “doğal” ya da “organik” etiketinin bulunması bu ürünlerin  güvenli olduğunu göstermez. Bitkisel adı altında satılan bu hap/kremlerin içeriği incelendiğinde ; üzerlerinde belirtilmemesine rağmen  çoğunda  “arsenik, civa” gibi zehirli maddeler veya östrojen/kortizon gibi yüksek doz ilaçlar saptanmıştır. 

İlaçların piyasaya sürülmeden önce bir takım testlerden geçmeleri zorunlu iken  bitkisel adı altında satılan bu ürünler hiçbir şekilde test edilmemektedir.  Ne acıdır ki bunlar yaygın şekilde pazarlanmakta, sosyal medya hesapları üzerinden bilinçsizce reklamları   yapılmakta ve hatta internet üzerinden satılmaktadır.

Antibiyotik direnci nedir?

Yanlış ve gereksiz antibiyotik kullanımının başka bir sonucudur.   Basit bir solunum yolu enfeksiyonu ya da grip halinde hemen antibiyotiklere sarılmak ve doktor önerisi  olmadan antibiyotik kullanmak başka önemli ve üzerinde durulması gereken bir konudur. Ve tüm toplumu/dünyayı  ilgilendiren bir sorun olan “antibiyotik direnci” ni doğurmaktadır. Antibiyotik direnci demek; kullanılan antibiyotiğin etki ettiği bakteriyel enfeksiyonlara bir süre sonra etkinliğinin azalması ve ilacın  etkisiz hale gelmesi durumudur.

Denge şart !

Bütün bu yazılanların akabinde   tabi ki  “İlaçlar yan etki yapar, o halde kullanmayalım” sonucunun çıkartılmaması gerekir. İlaçlardan fayda sağlamak için doğru ilacın doğru kişide, doğru hastalıkta, gerektiği miktarda ve hekim kontrolünde kullanılması gerekir. Kullanılan ilaçların isimleri ve kutuları kaydedilmeli ve herhangi bir yan etki durumunda hekime başvurulmalıdır.

Bilinçli ilaç kullanılması dileğiyle